تحصیل در مقاطع مختلف آلمان

تحصیل در آلمان، مراحل و مدارک مورد نیاز جهت دریافت ویزای تحصیلی آلمان و نکات مهم مهاجرت به آلمان از طریق تحصیل از مسائل مهمی است که در این مطلب بیان می شوند. آیا تحصیل رایگان در آلمان امکان پذیر است؟ برای پذیرش در دانشگاه های آلمان چه شرایطی مورد نیاز است؟ با توجه به اینکه دانشگاه های آلمان از سطح علمی مناسبی برخوردار می باشند، تحصیل در مقاطع مختلف آلمان برای افرادی که به سطح علمی دانشگاه اهمیت می دهند، می تواند انتخاب مناسبی باشد. دانشگاه های آلمان به دو شکل دولتی و خصوصی وجود دارند که دانشگاه های دولتی عملا شهریه ای از دانشجو دریافت نمی نمایند. در این نوشتار که به همت کارشناسان مؤسسه حقوقی ملک پور (MIE اتریش) نگاشته شده است، به تمامی جنبه های اصلی تحصیل در آلمان که می تواند منجر به یک مهاجرت موفقیت آمیز گردد، پرداخته شده است. شما همواره می توانید از طریق تماس با کارشناسان مؤسسه پاسخ ابهامات خود را به صورت رایگان دریابید.

آلمان کشوری واقع در قلب اروپای غربی است. این کشور با دانمارک، لهستان، جمهوری چک، اتریش، سوئیس، فرانسه، لوکزامبورگ، بلژیک، هلند و دریای بالتیک دارای مرز مشترک است. آلمان دارای یک محل استراتژیک در شمال اروپا و در جوار دریای بالتیک است. آلمان عضو اتحادیه اروپا (EU) می باشد. این کشور از صنعتی ترین کشور های جهان می باشد و نیاز آن به نیروی کار متخصص سبب شده است که توجه افراد زیادی  برای مهاجرت به آلمان جلب شود و در سال های اخیر افرادی زیادی از طرق مختلف از جمله کار در آلمان، انواع مختلف ویزای کار آلمان، تحصیل در این کشور و سرمایه گذاری به آلمان مهاجرت کرده اند. 

به دلیل سطح علمی بالا و دانشگاه های دولتی رایگان، تحصیل در دانشگاه های آلمان هدف بسیاری از متقاضیان بین المللی می باشد. در کنار این موارد عوامل بسیاری همچون تنوع رشته های ارائه شده، همکاری دانشگاه ها با شرکت های متنوع و آماده شدن برای ورود به بازار کار، تحصیل در دانشگاه های آلمان ایده آل به نظر می رسد. دانشجویان بین المللی که در این کشور به تحصیل می پردازند با توجه به بازار کار مناسب، شانس بالایی برای کاریابی و اخذ اقامت آلمان خواهند داشت. همه این عوامل سبب گشته است که افراد زیادی آلمان را برای افزایش سطح علمی خود و سپس ورود به بازار کار اروپا انتخاب نمایند. با ادامه این نوشتار همراه شوید و هر آنچه را که برای تحصیل در کشور آلمان نیاز دارید بیاموزید.

در تصویر زیر اطلاعات عمومی در خصوص کشور آلمان ارائه شده است.

تحصیل در دانشگاه های آلمان در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری امکان پذیر می باشد. متقاضیان برای تحصیل در دانشگاه های آلمان می توانند از طریق سه دسته دانشگاه ها، موسسات علمی کاربردی و کالج هنر، فیلم و موسیقی، اقدام نمایند. کشور آلمان نیز همانند اکثر کشورهای جهان دارای دو نوع دانشگاه دولتی و خصوصی می باشد، البته اکثر دانشگاه های آلمان را دانشگاه های دولتی تشکیل می دهد. هزینه تحصیل در دانشگاه های آلمان متناسب با نوع آن می باشد و هزینه تحصیل در دانشگاه های دولتی بسیار کمتر از دانشگاه های خصوصی می باشد. بسیاری از دانشگاه های خصوصی فنی حرفه ای هستند که توسط دولت به رسمیت شناخته شده اند. البته دانشگاه های فنی حرفه ای هزینه تحصیلی نسبتا بالایی دارند به همین دلیل بسیاری از دانشجویان تمایل به تحصیل در دانشگاه های فدرال دارند. 

در ادامه به شرح جزئیات تحصیل در دانشگاه های آلمان در مقاطع مختلف پرداخته شده است، با ادامه این نوشتار همراه شوید و اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورید.

برای ورود در دانشگاه های دولتی آلمان باید در آزمون ورودی این دانشگاه ها پذیرفته شوید. البته در صورتی که در کنکور ایران در دانشگاه دولتی قبول شوید، نیازی به شرکت در آزمون در آلمان نیست. با این حال برای رشته های خاصی مانند پزشکی قبولی در آزمون ورودی الزامی است و به واسطه قبولی در کنکور ایران نمی توانید پذیرش بگیرید. اکثر رشته های رایگان به زبان آلمانی ارائه می شوند و تعداد بسیار کمی برنامه انگلیسی رایگان وجود دارد، بنابراین از دیگر الزامات تحصیل رایگان در کشور آلمان ارائه مدرک زبان آلمانی است. برای پذیرش در دانشگاه های دولتی و تقریبا رایگان آلمان، علاوه بر شرایط ذکر شده باید مدرک زبان آلمانی C1 نیز ارائه دهید. بهترین راه برای افرادی که تمایل به تحصیل در این دانشگاه ها دارند این است که در دوره های زبان آلمانی در این کشور شرکت کنند و سطح زبان خود را به C1 برسانند. برای پذیرش در دوره زبان باید مدرکA2 یا B1 آلمانی ارائه دهید. پس از گذراندن دوره زبان آلمانی با توجه به رشته ای که تصمیم به تحصیل در آن دارید، می توانید در دوره های فاندیشن مربوط به آن شرکت کنید. البته در رشته پزشکی برای ورود به دوره های زبان آلمانی در آلمان و دوره های فاندیشن نیاز به معدل دیپلم 20 می باشد. این دوره ها در دانشگاه های آلمان برگزار می شود و شما را برای شرکت در آزمون ورودی دانشگاه ها آماده می کند. هزینه دوره زبان آلمانی در آلمان بین 4،700 تا 5،600 یورو می باشد. این دوره ها به ویژه برای افرادی که در کنکور ایران قبول نشده اند یا تمایل به تحصیل رایگان پزشکی در آلمان دارند، انتخاب بسیار مناسبی است. 

دولت مرکزی آلمان دخالت کمی در سیستم آموزش و پروش در مدارس این کشور دارد و هر ایالت به صورت مستقل در این خصوص تصمیم گیری می کند. بنابراین نحوه آموزش در مدارس در نقاط مختلف آلمان متفاوت می باشد. به صورت مشترک مدارس آلمانی علاوه بر تدریس ریاضیات، جغرافیا، علوم، تاریخ و زبان، این فرصت را به دانش آموزان می دهند که در زمینه مهارت های عملی و فنی نیز آموزش ببینند.

کلاس های درس در مدارس دولتی در آلمان معمولاً به زبان آلمانی برگزار می شود، بنابراین مهاجرینی که فرزندان کم سن دارند، معمولاً تمایل دارند فرزند خود را در این مدارس ثبت نام کنند تا بتوانند زبان محلی را آموزش ببینند. البته مدارس دو زبانه و خصوصی نیز در آلمان وجود دارد که فرزندان بسیاری از مهاجرین در این مدارس به تحصیل می پردازند. با توجه به اینکه مدارس بین المللی دارای هزینه می باشد معمولاً والدین مدارس دو زبانه دولتی را انتخاب می کنند که شهریه ای ندارند. در این مدارس علاوه بر زبان آلمانی دروسی به زبان مادری هم ارائه می شود.

مهم ترین مدارس بین المللی در برلین به همراه آدرس وبسایت رسمی آن ها در جدول زیر نمایش داده شده است.

اولین مقطع دانشگاهی در آلمان مقطع کارشناسی است که دانشجویان می توانند این مقطع را در ۶ تا ۸ ترم به پایان برسانند. پس از این مقطع دانشجویان می توانند به کار حرفه ای خود بپردازند یا برای مقطع فوق لیسانس اقدام نمایند. برای اخذ پذیرش در مقطع لیسانس کشور آلمان شما علاوه بر قبولی در دانشگاه های مورد تأیید مراجع کشور آلمان در ایران، می بایست گواهی پایان دوره مقاطع ۱۲ ساله اولیه را داشته باشد.  در صورتی که در کنکور ایران شرکت نکرده اید یا قبول نشده اید، می توانید در دوره های فاندیشن و دوره های زبان آلمانی در آلمان شرکت کنید و سپس برای ورود به رشته مورد نظر خود آزمون دهید البته به این نکته توجه داشته باشید که از شرایط لازم برای این امر داشتن حداقل مدرک زبان آلمانی سطح A2 یا B1 و برای رشته پزشکی داشتن معدل 20 دیپلم الزامی می باشد. بسته به دوره ای که در آن ثبت نام می کنید تسلط به زبان آلمانی یا انگلیسی نیز دارای اهمیت می باشد و با ارائه مدارک معتبر بین المللی می توانید مهارت خود در زبان را اثبات نمایید.

دانشگاه های آلمان تنوع فراوانی در رشته های دوره کارشناسی دارند و تقریباً هر رشته دلخواهی را می توان در دانشگاه ها تحصیل کرد. محبوب ترین این رشته ها شامل موارد زیر می باشد.

تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در آلمان بعد از اتمام مقطع کارشناسی می باشد که بسته به توانایی علمی اشخاص حدود 2 سال طول خواهد کشید. تعداد زیادی از دوره های کارشناسی ارشد در آلمان به زبان انگلیسی ارائه می شود ولی باز هم 70 درصد از دانشگاه هایی که می توان در آن به تحصیل ارشد در آلمان مشغول شد، دولتی می باشند. آلمان از جمله کشورهایی است که از بیشترین دانشگاه ها با رنک جهانی برخوردار است و تحصیل در دانشگاه های دولتی آن تقریباً بدون نیاز به پرداخت شهریه می باشد و هزینه پرداختی به دانشگاه کمتر از 200 یورو در ترم است. همه این عوامل سبب شده است که افراد زیادی برای تحصیل ارشد در آلمان اقدام نمایند.

معمولاً برای درخواست پذیرش باید در دانشگاه انتخابی، رشته مورد نظر خود را یافته و از طریق وبسایت دانشگاه اپلای کنید. تاریخ مهلت ثبت درخواست در هر دانشگاه متفاوت است که در وبسایت آن ها درج می شود. توصیه می شود برای چند دانشگاه اپلای کنید تا شانس پذیرش خود را بالاتر ببرید. دانشگاه ها اغلب هزینه ای بابت بررسی درخواست شما دریافت می کنند که معمولاً کمتر از 50 یورو می باشد.

مهم ترین مدرکی که در زمان تحصیل ارشد در آلمان باید ارائه دهید مدرک کارشناسی شما می باشد که باید در آلمان دارای اعتبار باشد. سایر مدارک بسته به دانشگاه انتخابی متفاوت می باشد. در برخی از دانشگاه ها ممکن است ریزنمرات دیپلم شما نیز درخواست شود و یا یک مصاحبه یا آزمون ورودی ترتیب داده شود. در صورتی که قصد دارید در دانشگاه های دولتی تحصیل کنید باید دوره کارشناسی خود را در دانشگاه های دولتی ایران گذرانده باشید، یا در دوره فاندیشن در آلمان شرکت کنید و در آزمون ورودی پذیرفته شوید.

برای تحصیل ارشد در آلمان می بایست متناسب با نوع دانشگاهی که برای آن اقدام می کنید مدرک زبان ارائه دهید، در صورتی که برای تحصیل ارشد در آلمان دانشگاه دولتی را انتخاب نموده اید می بایست حداقل مدرک زبان آلمانی B1 و برای دانشگاه های خصوصی مدرک آیلتس 6.5 یا تافل با نمره حداقل 90 ارائه دهید. شرط معدل برای تحصیل ارشد در آلمان، 15 می باشد ولی برخی از دانشگاه های آلمان معدل 13 را نیز قبول دارند. 

کشور آلمان برای دانشجویان کارشناسی خود شرایطی را مهیا نموده است که دانشجویان به طور تقریبا رایگان در این کشور درس بخوانند و همزمان بتوانند کار کنند و حقوق دریافت نمایند. این دوره ها به اسم کار تحصیل آلمان شناخته می شوند. برای شرکت در این دوره ها می بایست ابتدا دیپلم 12 ساله خود را اخذ نمایید و در کنار آن حتما زبان آلمانی تا حد c1 بدانید. در صورتی که سطح پایین تری از زبان آلمانی یعنی A2 تسلط دارید، می توانید وارد دوره فاندیشن شوید و در این دوره زبان آلمانی را تا سطح مورد نظر بیاموزید و سپس می توانید وارد دوره کار تحصیل آلمان شوید. دوره های کار تحصیل آلمان به چند دسته مدیریت تجاری، امور اجتماعی، فیزیوتراپی، مکاترونیک و مدیریت، تقسیم می شود. متقاضیان می توانند تا سن 25 سال در این دوره ها شرکت نمایند.

تحصیل دکترا در آلمان به طور معمول بین 3 تا 4 سال به طول می انجامد. برای اخذ پذیرش تحصیلی دانشجویان باید ابتدا یک استاد سوپروایزر مناسب بیابند و از طریق مکاتبه نظر استاد را برای سوپروایزری تز دکترای خود جلب نمایند. مهم ترین نیازمندی برای پذیرش در مقطع دکترا ارائه مدرک فوق لیسانس معتبر در کشور آلمان می باشد. ارائه مدرک زبان آلمانی یا انگلیسی نیز از دیگر الزامات اخذ پذیرش تحصیلی در مقطع دکترا می باشد.

تحصیل دکترا در آلمان رایگان می باشد و شما ملزم به پرداخت شهریه نمی باشید. مهم ترین مدارک برای دریافت پذیرش تحصیلی از دانشگاه های آلمان شامل موارد زیر می باشد.

همان طور که پیش تر اشاره شد، تحصیل در دانشگاه های دولتی آلمان تقریباً بدون پرداخت شهریه امکان پذیر می باشد. با این حال شخص باید هزینه های زندگی در آلمان را تامین نماید. به همین دلیل برخی از دانشجویان تمایل دارند که از بورسیه تحصیلی  در آلمان استفاده نمایند. اکثر بورسیه های تحصیلی در مقطع دکترا اعطا می شود که مشهورترین آن ها شامل موارد زیر می باشد.

در نظر گرفتن هزینه های تحصیل و زندگی در آلمان برای انتخاب این کشور جهت تحصیل دارای اهمیت فراوان می باشد. هزینه تحصیل در مدارس آلمان حدود 16،000 یورو در سال می باشد.

همان طور که اشاره شد هزینه  تحصیل در دانشگاه فدرال آلمان تقریبا رایگان می باشد و ممکن است تنها حدود 200 یورو در هر ترم به دانشگاه پرداخت کنید. هزینه تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد نیز که از مقاطع پرطرفدار است در دانشگاه های دولتی آلمان رایگان است. با این حال دانشجویان باید قادر باشند سایر هزینه های زندگی خود را تامین نمایند.

به طور کلی می توان گفت که با مبلغی در حدود 800 یورو می توان یک زندگی دانشجویی معمولی در آلمان داشت. بخش زیادی از این هزینه بابت اسکان صرف می شود.

کار دانشجویی یکی از روش های تامین هزینه های زندگی در زمان تحصیل در آلمان می باشد. دانشجویان در آلمان اجازه کار تمام وقت ندارند، اما در مقطع لیسانس و فوق لیسانس می توانند در هفته تا سقف 20 ساعت به کار پاره وقت بپردازند. مدت زمان مجاز برای کار پاره وقت برای دانشجویان مقطع دکترا 30 ساعت در هفته می باشد. با توجه به اینکه کشور آلمان به نیروی متخصص نیاز دارد، معمولاً دانشجویانی که مهارت کافی داشته باشند می توانند به راحتی در این کشور به کار بپردازند. درآمد به دست آمده از کار پاره وقت می تواند بخشی از هزینه های زندگی دانشجویان را تامین نماید. علاوه بر این تجربه به دست آمده در این زمان می تواند برای اشتغال پس از پایان تحصلات تاثیر مثبتی به همراه داشته باشد.

معمولاً یکی از اصلی ترین دغدغه های متأهلینی که تمایل به تحصیل در آلمان دارند، امکان همراهی خانواده با آن ها می باشد. خوشبختانه بر اساس قانون الحاق خانواده، همسر و فرزندان با سن کمتر از 18 سال می توانند دانشجو را در کشور آلمان همراهی کنند. نکته قابل توجه در این خصوص این است که همسر متقاضی اجازه کار تمام وقت در آلمان خواهد داشت. در این بخش از نوشتار کارشناسان مؤسسه MIE اتریش، الزامات دریافت ویزای همراه برای اعضای خانواده را شرح نموده اند.

تاریخ تحصیلات و دانشگاه در آلمان بسیار غنی می باشد و در بسیاری از زمینه های تحقیقاتی این کشور پیشتاز است و به جرات می توان گفت که شیوه تدریس پژوهش محور از ابداعات دانشگاه های آلمان می باشد. کشور آلمان مانند انگلستان و آمریکا دارای بیشترین تعداد دانشگاه ها با رنک جهانی می باشد. در جدول زیر تعدادی از مشهورترین دانشگاه های آلمان به همراه رنک جهانی آن ها نمایش داده شده است.

برای ورود به آلمان و تحصیل در این کشور ابتدا به ویزای تحصیلی نیاز دارید. برای دریافت ویزای تحصیلی آلمان باید مدارک مورد نیاز، که مهم ترین آن ها پذیرش تحصیلی می باشد را آماده کنید و در زمان رزرو شده به سفارت آلمان مراجعه کنید. متاسفانه یکی از مشکلات در اخذ ویزای تحصیلی آلمان رزرو زمان مراجعه به سفارت می باشد. معمولاً وقت ملاقات در سفارت برای حداقل 18 ماه بعد تنظیم می شود. بر اساس اطلاعیه اخیر کشور آلمان، دارندگان بورسیه تحصیلی و پذیرفته شدگان در فرصت مطالعاتی، دوره دکترا و دوره فوق لیسانس با مدرک زبان در زمانی بسیار کوتاه تر نسبت به سایر متقاضیان می توانند مصاحبه سفارت را انجام دهند. زمان اعلام شده برای انجام مصاحبه برای این دسته از افراد، در حال حاضر بین 3 تا 4 هفته می باشد. اصلی ترین مدارک مورد نیاز برای اخذ ویزای تحصیلی آلمان در لیست زیر عنوان شده است.

بیشتر دانشجویان تمایل دارند پس از پایان تحصیل خود در آلمان به کار در این کشور بپردازند. با توجه به اینکه آلمان یکی از صنعتی ترین کشورهای جهان می باشد، موقعیت های شغلی فراوانی برای افراد متخصص در این کشور وجود دارد. همین امر سبب شده است که کشور آلمان از نرخ بیکاری پایینی برخوردار باشد و کاریابی برای فارغ التحصیلان ساده تر باشد. در نمودار زیر می توانید روند تغییرات نرخ بیکاری در آلمان را مشاهده کنید.

علاوه بر نرخ بیکاری پایین که فرصت مناسبی برای اشتغال فارغ التحصیلان فراهم آورده است، دولت آلمان نیز در حمایت از فارغ التحصیلان خارجی در این کشور، به افراد این فرصت را داده است که به مدت 18 ماه پس از پایان تحصیلات خود در این کشور به جستجوی کار بپردازند. برای تبدیل ویزای تحصیلی خود به ویزای کاری باید بتوانید شغلی مرتبط با رشته تحصیلی خود بیابید. البته در این مدت 18 ماه، متقاضیان می توانند بدون محدودیت در هر شغلی به کار بپردازند.

بسیاری از افراد تحصیل در آلمان را به عنوان یک راه مهاجرتی به آلمان انتخاب می کنند. اما نکته قابل توجه در اینجا این است که تحصیل در آلمان به تنهایی برای شما آثار اقامتی نخواهد داشت و منجر به اخذ اقامت دائم یا تابعیت آلمان نمی گردد. برای اینکه بتوانید فرآیند مهاجرت خود را در آلمان تکمیل نمایید باید پس از فارغ التحصیلی نوع اقامت خود در آلمان را تغییر دهید. معمولاً افراد پس از پایان تحصیل در آلمان به کار می پردازند و ویزای کاری آلمان را دریافت می کنند. خوشبختانه این کشور برای دانشجویان بین المللی شرایط مساعدی را فراهم آورده است و شما می توانید پس از پایان تحصیل به مدت 18 ماه در این کشور اقامت داشته و به جستجوی کار بپردازید؛ البته در این مدت نیز بدون نیاز به مجوز کار می توانید به هر شغلی در این کشور بپردازید. پس از استخدام در رشته تحصیلی مرتبط با مدرک دانشگاهی خود، می توانید ویزای کار آلمان را دریافت کنید.

ویزای کاری آلمان پس از 4 سال کار و پرداخت مالیات قابل تبدیل به اقامت دائم آلمان می باشد. افراد پس از گذشت 3 سال از اقامت دائم خود می توانند درخواست تابعیت و پاسپورت آلمان را نمایند. توجه داشته باشید که افرادی که اقامت دائم آلمان را دارند از اغلب حقوق شهروندی برخوردار خواهند بود و تفاوت کمی در حق رأی، حمایتی سیاسی و اشتغال در پست های سیاسی با شهروندان آلمانی خواهند داشت.