ماکلیت فکری
مالکیت فکری
مالکیت فکری چیست؟آیا در ایران مالکیت فکری تعریف شده است؟اثبات مالکیت فکری چگونه است؟چطور میتوان مالکیت فکری را به ثبت رساند؟آیا در مالکیت فکری نیز شراکت وجود دارد؟چه کسانی میتوانند مالکیت فکری خود را به ثبت برسانند؟
*تعریف مالکیت فکری:
مالکیت فکری یا مالکیت معنوی که به آن حقوق فکری یا حقوق معنوی هم گفته میشود در واقع به حقوقی اطلاق میشود که مربوط به قوه فکر و تفکر خلاق فرد است و در عالم ماده نمونه ای برای آن وجود ندارد اما مانند سایر اموال مادی قابلیت خرید و فروش و مالکیت دارد.مانند اختراعی که یک جوان بع ثبت میرساند و یا کتابی که توسط یک نوینده به چاپ میرسد.
برخی افرا نام مالکیت فکری را برای این امور در نظر میگیرند چون منشا این مالکیت فکر و اندیشه انسان است و گروهی دیگر نام مالکیت معنوی را ترجیح میدهند از آن جهت که موضوع آن در عالم مادی وجود ندارد و فرض وجود آن قراردادی و ذهنی است.
*انواع مالکیت فکری:
برای مالکیت فکری دسته بندی های مختلفی میتوانیم داشته باشیم:
الف-تقسیم بندی ماهیتی:
مالکیت فکری به طور کلی به دو دسته مالکیت معنوی و مالکیت مادی تقسیم میشود.
۱٫درمالکیت معنوی مالکیتی که صرفا جنبه اعتباری دارد را مورد حمایت قرار میدهیم.آثاری که از این مالکیت متبادر میشود صرفا مربوط به ماهیت معنوی است مثل نویسنده ای که نسبت به کتاب خود مالکیت معنوی دارد تنها او میتواند آن را به نام خود منتشر کند و این حق را دارد که از تحریف آن مراقبت کند.
۲٫در مالکیت مادی مالکیت متوجه آن آثاری است که از مالکیت فکری به دست آمده است مانند نویسنده ای که درآمد حاصل از نشر و فروش کتابش را از حقوق خود میداند.
نکته:مالکیت معنوی و فکری قابلیت فروش و انتفال ندارد و برای همیشه با نام شخص اول میماند اما مالکیت مادی قابلیت انتقال دارد.مثل جوانی که اختراعی را به ثبت میرساند و شرکتی تولید اختراع او را برعهده میگیرد ودراین صورت است که درآمد ناشی از تولید از حیث مادی بودن برای شرکت است اما مالکیت و امتیاز اصلی اختراع هنوز برای مخترع است.
ب-تقسیم بندی مصداقی
در این تقسیم بندی موضوع مورد حمایت مورد توجه قرار گرفته است این تقسیم بندی به ۲ دسته تقسیم میشود:
۱٫مالکیت آثار فرهنگی و هنری:همانطور که نام آن مشخص است مربوط به امور فرهنگی و هنری میباشد و نیازی به ثبت مالکیت ندارد اما در صورت درخواست متقضی مرجع ثبت این آثار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.در این خصوص ایران کنوانسیون بین المللی برن را نپذیرفته است.
۲٫مالکیت صنعتی:مربوط به ثبت اختراع میشود و ثبت آن اجباری است و هرکس که در مورد اختراعات گواهینامه ثبت اختراع را به نام خود ارائه دهد مالک آن اختراع محسوب خواهدشد.ایران کنوانسیون های بین المللی مربوط به این نوع مالکیت را پذیرفته است.
انواع مالکیت صنعتی:
-حق اختراع:گواهی نامه ثبت اختراع(patenet)حقی که دولت به فردی میدهد تا نسبت به اختراع خود مالکیت داشته باشد.
ماده۲۶ قانون ثبت اختراع: ” هرقسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلفه صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرره در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید، مشروط براینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد.
اختراع چیست؟
در ماده ۲۷ قانون ثبت اختراع موارد زیر را به عنوان اختراع ذکر می کند:” هر کس مدعی یکی از این امور زیر باشد می تواند تقاضای ثبت نماید: ۱- ابداع هر محصول صنعتی جدید ۲- کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی.”
-علائم تجاری:یک علامت تجاری نماینده یک برند و یک محصول خاص است و باید ثبت شود تا کسی با آن اقدام به سواستفاده نکند.
-طرح های صنعتی:مالکیت فکری در مورد طرح های صنعتی بیشتر به ظاهر و زیبایی شناسی محصولات توجه دارد هرچند که ممکن است آن محصول کاربری خاصی و منحصر به فردی نیز داشته باشد.
-نشان مبدا جغرافیایی:در این نوع مالکیت مبدا مکانی بسیار حائز اهمیت است چراکه همین تفاوت مکانی منجر به تمایز محصول از سایر محصولات است مانند زمانی که برنج مرغوب را به جغرافیای شما ایران نسبت میدهیم و یا یک فرش عالی را به اعتبار ایرانی بودنش میخریم.
-مدل های مصرفی:این نوع که اختراع کوچک نیز نامیده میشود ابتکاری در سطح پایین را شامل میشود.در مورد چیزی است که اختراع شگرفی نیست ولی تولید آن بی فایده نیست.مثل اختراع یک در باز کن نوشابه
البته مدل های مصرفی در کشور های گوناگون تعارف مختلفی دارند و ممکن است در کشورهای دیگر برابر با یک اختراع درجه یک باشند.
-مدارهای یکپارچه:حمایت از مدارهای یکپارچه در کنوانسیون واشنگتون مطرح گردید.این کنواسیون به حمایت از مدارهای یکپارچه و استانداردهای آن اشاره میکند و البته هنوز به اجرا نرسیده است.
-گونه های جدید گیاهی:برای حمایت از کشاورزان و جبران خسارات و هزینه هایی که متحمل میشوند مالکیت فکری در زمینه گونه ها گیاهی نیز تعریف شده است.بدین منظور اتحادیه حمایت از گونه های گیاهی (UPOV)به صورت بین المللی فعالیت دارد.
-اسرار تجاری:در دنیای تجارت گاهی یک فرمول یا فرآیند یا طریق خاص است که باعث ثروت چند میلیاردی یک شرکت میشود بنابراین حفظ و صیانت از آن بعنوان فوت کوزه گری برای صاحبان آن شرکت بسیار حیاتی است.بنابراین مالکیت فکری برای این مهم نیز پیش بینی شده است.مالکیت فکری برای اسرار تجاری در مورد فرمول،رویه،فرآیند،طرح و الگو و… تعریف شده است.
*لیست موافقت نامه ها وکنوانسیون های بین المملی که ایران پذیرفته است:
۱- الحاق ایران به کنوانسیون پاریس (مصوب ۳۸/۹/۲۴)
۲- الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به اصلاحات کنوانسیون پاریس (۷۷/۸/۱۷)
۳- الـــحاق به کنوانسیـــون مؤسس سازمان جهانــــی مالکیت معنوی” WIPO” (مصوب ۸۰/۷/۴ )
۴- الحــاق به موافقتنامه و پروتکل مادرید راجع به ثبت بین المللی علائــم تجارتی (مصوب ۸۲/۱۱/۲۵)
۵- الحاق به موافقتنامه مادرید بمنظور جلوگیری از نصب نشانه های منبع غیرواقعی مبدأ (مصوب ۸۲/۱۱/۲۵)
۶- الحــاق به موافقتنامه لیسبون در مورد ثبت و حمــایت بین المللی از اسامی مبدأ (مصوب ۸۳/۱۱/۲۳)
۷- تصویب اجازه الحاق به معاهده همکاری ثبت اختراع PCT مصوب سال ۱۳۸۶
*شرح وظایف اداره کل مالکیت صنعتی در اجرای اصلاحیه طرح اصلاحی آئین نامه ثبت شرکت ها مورخ ۱۳۴۰ (آئین نامه تشکیلاتی اداره مالکیت صنعتی مصوب ۱۳۸۶ قوه قضائیه و قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری و آئین نامه آن)
-بررسی برنامه ها و طرحهای پیش بینی شده مربوط به مالکیت صنعتی و ارائه راهکارهای لازم در چهارچوب سیاستها و خط مشی های سازمان
-هدایت و نظارت مستمر و ایجاد هماهنگی بر فعالیتهای هر یک از ادارات تابعه
-تدوین دستورالعمل های مربوط به ثبت علائم تجارتی و خدماتی، نشانه های جغرافیایی، اختراعات و نامهای تجارتی و طرحها و اشکال و ترسیمات صنعتی
-انجام مکاتبات لازم و پاسخ به استعلامات در رابطه با وظایف و مسئولیتهای محوله
-شرکت در جلسات دادگاه ها و دادسراها بنا به دعوت مقامات قضائی و پاسخ به سوالات مراجع قضایی در ارتباط با وظایف محوله (موضوع آئین نامه اجرای قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات)
-تائید مدارک مربوط به هریک از موارد مالکیت صنعتی جهت ارائه به مراجع ذیربط
-شرکت در جلسات منعقده در وزارتخانه ها و مؤسسات و سازمانهای دولتی در ارتباط با موضوعات مالکیت صنعتی
-تهیه پیش نویس لوایح و طرحهای قانونی و آئین نامه های اجرایی مربوط با درنظرگرفتن احتیاجات و مقتضیات و تعهدات بین المللی و عنداللزوم طرح آن در کمیته مشورتی (موضوع طرح اصلاحی آئین نامه ثبت شرکتها مصوب ۱۳۴۰)
-پیگیری و اقدام لازم درمورد انتشار نشریه رسمی اداره کل مالکیت صنعتی در اجرای ماده ۱۲ کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی مصوب ۱۳۳۷
-پذیرش و بررسی و اقدام لازم درخصوص اظهارنامه های ثبت علائم تجارتی و نشانه های جغرافیایی و اختراعات و نامهای تجارتی و طرحها و اشکال و ترسیمات صنعتی و ثبت هریک از موارد مذکور و صدور آگهی های ثبت مربوطه (موضوع قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات و قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی و آئین نامه های اجرائی آن)
-پذیرش و بررسی اظهارنامه های تجدید ثبت علائم تجارتی و طرحها و اشکال و ترسیمات صنعتی و ثبت آنها در دفاتر مربوطه (موضوع آئین نامه اجرائی قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات)
-رسیدگی و تهیه آگهی ابطال علائم تجاری و نشانه های جغرافیایی و اختراعات و طرحها و اشکال و ترسیمات صنعتی حسب احکام صادره از مراجع قضایی
-رسیدگی به اعتراضات واصله نسبت به تقاضاهای ثبت علائم تجاری و طرح های صنعتی و نشانه های جغرافیایی و طرحها و اشکال و ترسیمات صنعتی و اعتراضات قبل از ثبت اختراع و انجام تشریفات و اقدامات مقتضی درخصوص آنها (موضوع قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات و آئین نامه اجرایی مذکور و قانون ثبت نشانه های جغرافیایی و آئین نامه موضوع ماده ۱۶ قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی (کمیسیون موضوع ماده ۱۷۰آئین نامه)
– بررسی و تعیین حق الثبت علائم تجارتی و طرحها و اشکال و ترسیمات صنعتی و تجدید آنها و نشانه های جغرافیایی، نامهای تجارتی و اختراعات
-پذیرش و بررسی ثبت تقاضاهای کلیه تغییرات مرتبط با علائم تجارتی و اختراعات و مجوزهای استفاده (موضوع قانون ثبت علائم و اختراعات و آئین نامه اجرایی مربوط)
-تعیین سواد مصدق و رونوشت از اسناد و اوراق مربوط به ورقه اختراع (موضوع قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات)
-نظارت بر اجرای صحیح قوانین و مقررات مربوط به هریک از موارد مذکور در بندهای فوق الذکر
-بررسی و اجرای صحیح قراردادهای بین المللی شامل: کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی، موافقتنامه مادرید راجع به ثبت بین المللی علائم و پروتکل آن، موافقتنامه لیسبون در مورد اسامی مبدأ و ثبت بین المللی آنها، موافقتنامه مادرید در مورد جلوگیری از نصب نشانه های منبع غیرواقعی یا گمراه کننده بر روی کالاها کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی و بررسی پیشنهاد الحاق جمهوری اسلامی ایران به سایر قراردادهای بین المللی IP (مالکیت صنعتی ) با درنظر گرفتن سیاستهای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و استفاده از تجربیات سایر کشورها در اینخصص و همچنین حسب مورد شرکت در اجلاس ها و کنفرانس ها به نمایندگی از طرف سازمان متبوع
-انجام مطالعات و بررسیهای مستمر نسبت به دستاوردهای علمی و تجارب سایر کشورهای جهان در زمینه مالکیت صنعتی
-ارائه پیشنهادات لازم به دفتر توسعه فناوری اطلاعات و دفتر تشکیلات به منظور بررسی و تعیین نحوه بهره گیری از سیستمهای مکانیزه
– انجام سایر اموری که از طرف سازمان متبوع ارجاع می شود.
*مالکیت فکری در دانشگاه:
هم اکنون در سیستم دانشگاهی کشور رشته مالکیت فکری در مقطع کارشناسی ارشد و در گروه رشته های حقوق در دانشگاه های تهران،شهید بهشتی،علامه طباطبایی تدریس میشود اما در مقطع دکتری هنوز این درس ارائه نشده است و برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری باید رشته خود را تغییر دهید و یا در خارج از کشور به ادامه تحصیل بپردازید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.