پرداخت کنندگان دیه
پرداخت کنندگان دیه:
در این مقاله به پرداخت کنندگان دیه می پردازیم.
آیا پرداخت کنندگان دیه را می شناسید؟ آیا می دانید پرداخت کنندگان دیه شامل چه کسانی می شوند؟ پرداخت کنندگان دیه به چند گروه تقسیم می شوند؟ در چه مواردی افراد موظف به پرداخت دیه هستند؟
جالب است بدانید که پرداخت کنندگان دیه متفاوت می باشند و هرکس که پرداخت دیه به او واگذار می شود باید شرایطی را دارا باشد. پرداخت کنندگان دیه باید امکان پرداخت دیه را داشته باشند تا بتوانند دیه مقتول را بپردازند. فرد مجرم هم جز پرداخت کنندگان دیه محسوب می شود و در صورتی که نتواند دیه را بپردازد عاقله ی او مسئول پرداخت دیه خواهد بود. موسسه ملک پور در این مقاله سعی دارد تا پرداخت کنندگان دیه را برای شما توضیح داده و به سوالات شما در زمینه پرداخت کنندگان دیه پاسخ دهد
پرداخت کنندگان دیه :
در دیه دو طرف وجود دارد، یک طرف که پرداخت کننده دیه است ، و طرف دیگر که دیه را دریافت میکند . هر کدام از این دو طرف شامل اشخاص مختلفی هستند .
کسانی که متعهد به پرداخت دیه می باشند چند گروه هستند،که عبارتند از شخصی مرتکب جرم ،عاقله ،ضامن جریره و بیت المال و شخص حقوقی که به آنها می پردازیم.
۱:شخص مرتکب جرم:
دیه تاسیسی بین مجازات و غرامت می باشد . شخص مرتکب مسئول پرداخت دیه چه در جنایات عمدی و چه در جنایات غیرعمدی میباشد . جنایات غیر عمدی در فقه اسلامی شامل شبه عمد و خطای محض است .
طبق ماده ۴۶۲ قانون مجازات اسلامی دیه جنایت عمدی و شبه عمدی بر عهده خود مرتکب است .
۲:عاقله:
ریشه این واژه عقل است،که به معنی دیه می باشد و هم به معنی منع به کار رفته است . در معنی اول، منظور از پرداخت کنندگان دیه،و در معنی دوم، منظور از آن منع کنندگان مجرم از ارتکاب جرم می باشد . این افراد کسانی از خویشان مجرم هستند که با وجود شرایطی مسئولیت پرداخت دیه جرایم ارتکابی مجرم بر عهده آنها قرار می گیرد .
ماده ۴۶۸ قانون مجازات اسلامی عاقله عبارت از پدر،پسر و بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث است . همه کسانی که در زمان فوت می توانند ارث ببرند به صورت مساوی مکلف به پرداخت دیه میباشند . بدین ترتیب ،زنان و مردانی که از طریق مادر با مرتکب خویشاوند هستند جز طبقات عاقله که مسئولیت پرداخت دیه را بر عهده دارند نمی باشند .
آن دسته از افراد عاقله که تمکن مالی نداشته باشند و نیز صغار و مجانین و دارندگان نسب نامشروع از مسئولیت پرداخت دیه به عنوان عاقله در قبال جنایات خطایی دیگران معاف هستند .
۳:ضامن جزیره:
منظور از ضامن جریره کسی است که به وسیله قراردادی که با شخص دیگری می بندد که وارثی ندارد، متعهد میشود که در مقابل ارث بردن از او پرداخت دیه جنایات خطایی وی را عهدهدار شود . میتوان گفت که در واقع ضامن جریره و بیت المال نیز به تعبیری عاقله محسوب می شوند، که یکی پس از دیگری مسئولیت دیه ناشی از جرائم خطایی مرتکب را عهدهدار می گردند .
این مقاله متعلق به موسسه ملک پور می باشد.
۴:بیت المال:
با توجه به اینکه هرکس بمیرد و وارثی نداشته باشد امام و حاکم وارث او می باشد، پرداخت دیه جرائم خطایی او نیز،در صورت نبودن طبقات دیگر عاقله به شرح سابق الذکر بر عهده بیت المال خواهد بود .
در ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی آمده است که در صورتی که مرتکب دارای عاقله نباشد یا عاقله او به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را در مهلت مقرر بپردازد، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن از بیت المال پرداخت می شود. در این مورد فرقی بین دیه نفس و غیر آن نیست .
طبق ماده ۴۸۷ قانون مجازات اسلامی اگر شخصی به قتل برسد و قاتل شناخته نشود و یا بر اثر ازدحام کشته شود دیه از بیت المال پرداخت می گردد .
ماده ۴۷۴ و ۴۷۵ قانون مجازات اسلامی در جنایات غیرعمدی اگر به دلیل فرار یا مرگ مرتکب به او دسترسی نباشد، دیه از اموال او گرفته می شود و در صورتی که مالی نداشته باشد بدون رجوع به عاقله، دیه از بیت المال گرفته می شود .
در تبصره ۳ ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی اشعار داشته است که در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است، جز در مورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه که دیه از بیت المال پرداخت می شود .
در همه مواردی که شخصی به قتل میرسد و قاتل شناخته نمی شود دیه از بیت المال پرداخت خواهد شد . در جنایات مادون نفس عمدی، که مرتکب هرچند ممکن است شناخته شده باشد، لیکن به دلیل مرگ یا فرار او دسترسی به وی ممکن نیست و مالی هم ندارد، دیه از بیت المال پرداخت می شود .
در قتل عمدی که مرتکب هر چند ممکن است شناخته شده باشد، لیکن به دلیل مرگ یا فرار او دسترسی به وی ممکن نیست و مالی هم ندارد، پرداخت دیه از بیت المال، علاوه بر مال نداشتن مرتکب، منوط به عاقله نداشتن وی یا عدم دسترسی به آنها و یا عدم تمکن مالی آنها می باشد .
در جنایات شبه عمدی یا آن دسته از جنایات خطای محضی که در آنها پرداخت دیه بر عهده شخص مرتکب می باشد ،در صورت عدم دسترسی به مرتکب به دلیل مرگ یا فرار او و عدم کفایت اموال او برای پرداخت دیه ،بدون نیاز به رجوع به عاقله، دیه از بیت المال پرداخت می شود.
۵:اشخاص حقوقی:
با توجه به تبصره ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی در صورت احراز رابطه علیت بین رفتار شخص حقوقی و جنایت انجام گرفته،امکان مطالبه دیه از شخص حقوقی وجود دارد .
طبق ماده ۷۴۷ قانون تعزیرات منظور از آن کسی که اختیاری نمایندگی یا تصمیم گیری یا نظارت بر شخص حقوقی را دارد .
در نهایت می توان گفت که پرداخت دیه در درجه اول به عهده خود مرتکب جرم می باشد و در صورتی که مرتکب جرم توان پرداخت دیه را نداشته باشد دیه از عاقله مرتکب اخذ می شود. پرداخت کنندگان دیه متفاوت می باشند و هرکس بر حسب درجه ای که با مجرم دارد باید دیه را بپردازد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درمورد پرداخت کنندگان دیه می توانید به وب سایت موسسه ملک پور مراجعه نمایید و اطلاعات لازم را در زمینه پرداخت کنندگان دیه بدست آورید.
منابع:
برگرفته از کتاب دکتر حسین میر محمد صادقی
برگرفته از کتاب قانون مجازات اسلامی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.