برات
برات
همانگونه که مطلع می باشید برات در میان اسناد تجاری اهمیت بسیار بالایی دارد و جزو مهمترین و پر مسئولیت ترین اسناد تجاری می باشد . در این مقاله ما به تعریف برات و شرایط برات و آثار آن می پردازیم . اهمیت این سند تجاری در این حد می باشد که افراد قبل از ورود به عرصه ی تجارت بهتر است اول مطالعاتی بر روی اسناد تجاری مخصوصا برات داشته باشند به همین دلیل موسسه ملک پور به توضیح برات می پردازد زیرا برات دارای بیشترین و سنگین ترین مسئولیت در میان اسناد تجاری می باشد و به همین دلیل امروزه افراد تاجر به جای استفاده از برات ترجیح می دهند از سند تجاری چک استفاده نمایند.
برات چگونه سندی است وشرایط وآثارآن چیست؟
صادر کننده برات دارای چه شرایطی است ومسئولیت او چیست ؟
دارنده برات چه کسی است؟حقوق وتکالیف او چیست ؟
براتگیر چه کسی است؟ وشرایط ومسئولیت او وهمچنین قبول و نکول او وآثار آنها چیست؟
مقررات فرعی مربوط به این عمل حقوقی کدام است؟
تعریف برات :
برات یک سند تجاری است که به موجب آن کسى به دیگری دستور مىدهد که مبلغ معینى را در زمان مشخص در وجه یا به
حواله کردِ شخص ثالث پرداخت کند. دستور دهنده را براتکش، برات دهنده مىنامند؛ فردی که به او دستور داده شده است، براتگیر یا محالٌ علیه، و شخص ثالث دارنده نامیده مىشود. سند برات از مهمترین اسناد تجاری و در معاملات بینالمللى و داخلى از وسایل مهم پرداخت و کسب اعتبار به شمار مىرود .
کارکرد برات به چک شباهت زیادی دارد و تنها موضوعی که که باعث شده از چک عقب بیفتد، حقوق کیفری و مدنی است
که در قانون صدور چک برای سندچک پیش بینی شده است.
قانون تجارت سند برات را تعریف نکرده است ولی باتوجه به مقررات و عرف حاکم بر اسناد تجاری می توان برات را به
شرح زیر تعریف کرد:
برات سندی است که به موجب ان شخصی به دیگری دستور میدهد ومبلغ مشخصی را در وجه شخص معین، به حواله کرد آن شخص،به رؤیت یا در موعد معین بپردازد.
شخصی که برات را صادر می کند براتکش وشخصی که برات در وجه اوست دارنده برات و کسی که باید برات را بپردازد براتگیر نامیده می شود.
شرایط برات و آثار آن
با توجه به این که برات از مزایایی بر خوردار بوده است و مشمول مقررات خاصی است بنابرین باید دارای فرم خاصی نیز باشد
۱-شرایط اجباری برات : طبق ماده ۲۲۳قانون تجارت برات علاوه برامضا برات دهنده باید دارای شرایط زیر باشد:
مهریا امضا:
مقنن امضا یا مهر را جزو شرایط برات ذکر نکرده است علت این موضوع این است که برات، و هر سند دیگری، بدون امضا یا مهر ازنظرحقوقی اصولاً وجود پیدا نمی کند تا مقنن شرایط ان را مشخص کند . مقنن مهر را جانشین امضا قرار داده است ولی معمولاً تاجران مهر وامضا را باهم ذیل اسناد تجاری قرار می دهند.
ذکر عین کلمه برات بر روی ورقه:
قید کلمه برات به منظور تشخیص آن از دیگر اسناد تجاری مثل چک وسفته است .کلمه برات بر روی نسخه چاپی این سند قید شده است. بنابراین طبق ماده ۲۲۶، قانون تجارت قید نکردن کلمه برات دلیل این نیست که برات مشمول مقررات مربوط به برات نباشد .
ثبت تاریخ تحریر (روز و ماه وسال )
تاریخ تحریر برات از چند جهت اهمیت دارد.
– گاهی اوقات برات به وعده از تاریخ تحریر است .
از نظر شامل شدن مقررات مربوط به مرور زمان که از تاریخ تحریر برات شروع می گردد .
از نظر ورشکستگی: (زیرا تاجر پس از ور شکستگی حق صدور برات ندارد ).در ضمن طبق ماده ۲۲۵ تاریخ تحریربرات باید با حروف نوشته شود. زیرا تاریخ با عدد رابه سادگی می توان تغییر داد.
اسم کسی که باید برات را تأدیه کند:
همانطور که گفته شد برات سه طرف دارد براتکش، دارنده برات وبراتگیر. معمولا باید نام کسی که برات به عهده او صادر شده وباید وجه برات را
بپردازد معین شود.در غیر این صورت دارنده برات باید به چه کسی رجوع کند؟ در عین حال براتگیر ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد
تعیین مبلغ برات:
برات به منظور پرداخت و دریافت مبلغی وجهت تاسیس شده است. بنابراین تصور برات بدون مبلغ امکان پذیر نیست. بااین حال علاوه بر قید مبلغ ، قانون گذار به منظور رفع اشکالات احتمالی مقرراتی به شرح زیر پیش بینی کرده است :
طبق ماده ۲۲۵ مبلغ برات باید با تمام حروف نوشته شود. این مورد هم مثل تاریخ پرداخت، به علت اهمیت و قابل دست کاری بودن ، مقررشده است که باید با حروف نوشته شود.
درصورتی که مبلغ مجدد با حروف نوشته شده و بین آنها اختلاف باشد مبلغ کمتر درست است و باید پرداخت شود. زیرا دراین صورت،اگر مبلغ بیشتر درست بوده باشد قابل جبران است ولی در صورت پرداخت مبلغ بیشتر،در حالی که مبلغ کمتر درست بوده، ممکن است دارنده برات از دسترس براتکش خارج شده باشد و قابل جبران نباشد.
تاریخ تادیه وجه برات:
قید تاریخ پرداخت ،اگر چه در قانون مقرر نشده است که با حروف نوشته شود، اما به همان دلایلی که در مورد تاریخ و مبلغ برات گفته شد، بهتر است با حروف نوشته شود. حال تاریخ پرداخت به یکی از موارد زیر ممکن است :
۱- به رؤیت یا به دیدار: که در این صورت برات گیر مکلف است به محض دیدن برات (و حداکثرظرف ۲۴ ساعت ) مبلغ ان را بپردازد.
۲ – به وعده از تاریخ تحریر : که در این صورت اهمیت تاریخ تحریر مشخص می گردد .
۳- به وعده از تاریخ رؤیت : مثلاًظرف ۲ماه از تاریخ رؤیت برات. در این صورت تاریخ رؤیت باید با حروف نوشته شود .
۴ – ممکن است پرداخت وجه برات به تاریخ معینی موکول شود مثلاً۲۵ شریور ۱۳۸۹
مکان تأدیه وجه برات :
اصولاًمحل پرداخت برات محل اقامت محالٌ علیه است مگر این که مکان دیگری برای این منظور تعیین شده باشد. دارنده برات می تواند طبق مقررات مربوطه در محل اقامت محاٌل علیه یا محل پرداخت مبلغ براتی که او قبولی نوشته ولی از پرداخت ان خودداری کرده است طرح دعوی کند.
اسم شخصی که برات در وجه یا حواله او صادر می گردد :
شخصی که وجه برات را دریافت می کند باید مشخص باشد. این شخص ممکن است تحت سه عنوان تعیین شود
شخص معین :در این صورت باید نام کوچک ونام خانوادگی او دقیقاً قیدشود.
حواله کرد:اگر قید حواله کرد بر روی برات از طرف صادر کننده خط کشیده نشده باشد شخص معین، که مشخصات او به عنوان دارنده برات بر روی برات نوشته میشود، می تواند وجه برات را با ظهر نویسی به دیگری انتقال دهد .
تبصره- طبق ماده۲۲ قانون تجارت برات ممکن است به حواله کرد شخصی دیگر باشد یا به حواله کرد شخص برات دهنده . به حواله کرد خود ممکن است برای دو موضوع باشد اول صادر کردن برات مدت دار و تنزیل آن و دریافت مبلغ آن نقداً دوم دریافت طلب خود از براتگیر ممکن است برات در وجه حامل باشد دراین صورت ،طبق مقررات مربوطه اسناد در وجه حامل هر کس آن را به براتگیر داد باید وجه آن را به او بپردازد.اگر چه در ماده ذکری از برات در وجه حامل نشده با این حال هیچ مانع قانونی از این بابت به نظرنمی رسد.
تصریح بر این که برات نسخه اول یا دوم یاسوم یا چهارم است:
ممکن است برات دارای نسخه ها متعددی باشد در این صورت بر روی هر نسخه، برای جلوگیری ازاشتباه و تصوراین که هر یک از نسخه ها برات جداگانه ای می باشد باید نوشته شود که نسخه چندم است .عدم ذکر هر یک از مندرجات نه گانه فوق (به استثنای کلمه برات ) باعث میشود که نوشته موردنظر برات تلقی نشود. در این صورت این نوشته یک حواله ساده است که مشمول مقررات قانون مدنی است و ملزمات قانون تجارت در مورد آن انجام نمیشود.
در نهایت می توان گفت افراد می توانند با استفاده از اسناد تجاری چک ، سفته ،برات به تجارت بپردازد و همچنین می تواند به جای استفاده از برات که مسئولیت سنگینی را برعهده دارد می تواند از اسناد تجاری جایگزین برات استفاده نماید که همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد امروزه افراد ترجیح می دهند به جای استفاده از برات از سند تجاری چک استفاده نمایند. موسسه مشاوره ای ملک پور همه روزه از طریق متخصصان و مشاوران مجرب خود اطلاعات زیادی را در اختیار شما عزیزان قرار می دهد که شما با تماس تلفنی رایگان می توانید از آن بهره ببرید.
منابع
قانون تجارت
لایحه اصلاح قانون تجارت
کتاب حقوق تجارت دکتر ربیعا اسکینی
سپیده ایمانعلی زاده
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.